สารบัญ
9 ความสัมพันธ์: ชะมวงมะพูดมะดะหลวงมะดันมังคุดมังคุดทะเลรงวงศ์มังคุดส้มแขก
ชะมวง
มวงหรือส้มโมง เป็นชื่อของต้นไม้ยืนต้นขนาดย่อมไปจนกระทั่งถึงขนาดกลางชนิดหนึ่งที่อยู่ในวงศ์ GUTTTIFERACEAE พบได้ตามป่าร้อนชื้นทั่วไป เปลือกเรียบ สีน้ำตาลเข้มเกือบดำ มีน้ำยางสีเหลืองขุ่น ใบเดี่ยว ผิวใบเป็นมัน เนื้อใบหนา มีรสเปรี้ยว ดอก เป็นช่อขนาดเล็ก กลีบดอกแข็ง หนา ผลสด ทรงกลม ผิวเรียบมีพูตื้นๆรอบผล ผลอ่อน สีเขียวอมเหลือง สุกแล้วมีสีเหลืองถึงส้มชอบขึ้นในดินกร่อยหรือดินชายทะเล ชะมวงมีฤทธิ์เป็นยาสมุนไพร ใบและผลรสเปรี้ยว ใช้เป็นยาระบาย ฟอกโลหิต รากใช้แก้ไข้ ใบมีรสเปรี้ยว ใช้ปรุงอาหารได้หลายอย่าง เช่น ทางภาคตะวันออกใช้ปรุงรสเปรียวในหมูชะมวง ทางภาคใต้ นำไปใบใส่ปรุงรสเปรี้ยวในต้มเนื้อชะมวง ผลชะมวง.
มะพูด
มะพูด เป็นไม้ท้องถิ่นในอินโดนีเซียและหมู่เกาะอันดามัน ภาษาอินโดนีเซียเรียกมุนดู ภาษาเขมรเรียกประโฮด ภาคอีสานเรียกมะหูด เป็นไม้ยืนต้นเกิดในป่าดงดิบแล้งและป่าโปร่ง ต้นมีรอยบาดแผลมีน้ำยางสีขาวไหลออกมาแล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ใบหนาเป็นมัน ดอกสีเหลืองอมเขียว ผลดิบสีเขียว ผลแก่สีเหลือง เนื้อสีเหลือง รสอมเปรี้ยวอมหวาน ผลมะพูดกินเป็นผลไม้มีรสเปรี้ยว หรือใช้ทำน้ำผลไม้ ทำแยม ทางยา ใช้น้ำคั้นจากผลแก้เลือดออกตามไรฟัน ขับเสมหะ รากต้มน้ำดื่มแก้ไข้ ถอนพิษ เปลือกนำไปต้ม กรองเอาแต่น้ำ ใช้ล้างแผล ในชวาและสิงคโปร์ใช้เมล็ดตำละเอียดรักษาอาการบวม ใช้ย้อมสีเสื่อ.
มะดะหลวง
มะดะหลวง เป็นพืชในวงศ์ Guttiferae เป็นไม้ยืนต้น เปลือกสีน้ำตาลแกมเทา ยางสีขาวเหนียว ลำต้นเกลี้ยง ใบมักห้อยลง ใบสีเขียวเข้ม ด้านบนเป็นมันเหนียวคล้ายหนัง ดอกสีขาว ผลเปลือกบางนิ่มสีส้มอ่อนหรือสีเหลืองเข้ม เมล็ดสีน้ำตาลเนื้อสีเหลืองแกมส้ม ลักษณะโดยทั่วไปใกล้เคียงกับมะพูด ผลดิบรับประทานได้หรือทำแยม รสเปรี้ยว ใช้ปรุงแต่งรสอาหาร น้ำต้มผลแห้งปรุงรสด้วยน้ำตาลใช้ดื่มแก้ตับผิดปกติ บางครั้งใช้ยางเป็นสีย้อม.
มะดัน
มะดัน (pierre.)หรือส้มไม่รู้ถอย หรือส้มมะดัน เป็น ผลไม้ที่เป็นประเภทไม้ยืนต้น ไม่ผลัดใบ อยู่ในวงศ์ GUTTIFERAE มีกิ่งก้านเล็กๆจำนวนมาก โคนกิ่งเล็กเป็นเต้านูน บางต้นมีกิ่งเล็กๆงอกสานกันคล้ายรังนก เรียกรกมะดัน ใบเดี่ยวรูปไข่ ปลายแหลม ดอกสีเขียว ผลมะดันนั้นมีลักษณะที่ยาวรีสีเขียวและเปรี้ยวจัด เป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เปลือกหุ้มเมล็ดแข็งและขรุขร.
มังคุด
มังคุด Linn.
มังคุดทะเล
มังคุดทะเลหรือวา เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ Guttiferae ไม่ผลัดใบ ต้นสีเทาดำ เปลือกแตกเป็นสะเก็ดตามยาว มียางสีเหลือง ใบเดี่ยว สีเขียว ผิวเรียบเป็นมัน ดอกเดี่ยว กลีบดอกสีเหลืองอมส้ม กลีบเลี้ยงสีเขียว ติดทยจนเป็นผล เมื่อแกเป็นสีส้มอมแดง เปลือกหนา มีเนื้อหุ้มเมล็ด ไม้ใช้ในการก่อสร้างและทำเครื่องมือต่างๆ ผลใช้รับประทานได้.
รง
รง หรือรงทอง เป็นพืชในวงศ์ Guttiferae เป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบเปลือกสีเทาเรียบ ยางเหนียวสีเหลือง ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม เหนียวคล้ายหนัง ดอกสีเหลืองซีด กลิ่นหอม ผลกลม เนื้อนุ่ม เมล็ดมีเนื้อเป็นเยื่อหุ้มอยู่ ยางเหนียวนี้เรียก gamboge ได้จากรอยกรีดบนเปลือกลำต้น สีเหลืองทอง ใช้เป็นยาทาไม้ แลกเกอร์ สีและหมึก เป็นยาถ่ายอย่างแรง ทำให้อาเจียน ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิตัวตืดในสัตว์ ในน้ำยางสีเหลืองประกอบด้วยเรซิน 70 – 80% ยางเหนียว 15 – 25% กรดที่มีมากคือกรดแคมโปอิก เป็นไม้พื้นเมืองในกัมพูชา เวียดนามใต้และไท.
วงศ์มังคุด
Clusiaceae หรือ Guttiferae Juss.
ส้มแขก
้มแขก ชื่ออื่นคือ ส้มควาย ส้มมะวน ชะมวงช้าง เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ Guttiferae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกับมังคุด ชะมวง เปลือกต้นเมื่ออ่อนสีเขียว พอแก่เป็นสีน้ำตาลอมดำ ใบเดี่ยว เรียบเป็นมัน ดอกช่อ แยกเพศ แยกต้น เมื่ออ่อนมีกลีบเลี้ยงสีเขียวหุ้ม ผลเป็นผิวเดี่ยว ผิวเรียบ เนื้อผลที่เป็นเนื้อแข็งมีรสเปรี้ยว เนื้อหุ้มเมล็ดสีส้มมีรสหวาน มี 5-8 เมล็ด ใบส้มแขก เนื้อส่วนที่แข็ง มีกรดซิตริก กรดทาทาร์ริก กรดมาลิก และ กรดแอสคอร์บิก กรดไฮดรอกซีซิตริก และ ฟลาโวนอยด์ นำมาปรุงรสเปรี้ยวในอาหารเช่น แกงส้ม หรือทำเครื่องดื่มลดความอ้วน ผลส้มแขกสุกเป็นสีส้มเหลือง ส้มแขกที่หั่นเป็นชิ้นแล้วตากแดดให้แห้ง ในภาษามลายูเรียก อาซัมเกอปิง มีขายทางการค้า ใช้แต่งรสเปรี้ยวในสลัด แกง และต้มต่างๆ ผลดิบเมื่อโตเต็มที่นำมาตากแห้งนำไปต้มเคี่ยวในน้ำเชื่อม รับประทานเป็นของหวาน ผลแห้งเป็นตัวช่วยให้สีย้อมติดแน่นทนทาน น้ำต้มเคี่ยวใบและรากใช้แก้อาการปวดหูใช้แปรรูปได้หลายอย่าง เช่น น้ำส้มแขก ส้มแขกกวน ส้มแขกหยี แยมส้มแขก ส้มแขกแช่อิ่ม รสเปรี้ยวของส้มแขกเกิดจากกรดหลายชนิดเช่นกรดซิตริก กรดทาร์ทาริก กรดมาลิก กรดแอสคอร์บิกและกรดไฮดรอกซีซิตริก.
หรือที่รู้จักกันในชื่อ Garcinia